Katarzyna Wakuła 
Oswajanie modernizmu. Klasycy sztuki estońskiej 1. połowy XX wieku
Na przygotowanej przez Muzeum Sztuki Kumu w Tallinie wystawie prezentowanych jest ok. 100 dzieł klasyków sztuki estońskiej reprezentujących najważniejsze osobowości i nurty artystyczne od początku XX wieku po lata 40. Pochodzące z kolekcji Estońskiego Muzeum Sztuki oraz z Muzeum Sztuki w Tartu prace prezentowane są w Warszawie po raz pierwszy.
Ekspozycja pokazuje różne oblicza sztuki estońskiej – symbolizm i ilustracje narodowych sag, impresjonistyczne i postimpresjonistyczne pejzaże, dzieła awangardy lat 20. oraz odmiany realizmu i koloryzmu okresu międzywojennego. Rozwijając się początkowo głównie w kręgach akademii Petersburga i Düsseldorfu, a później w orbicie artystycznych wpływów Paryża i Berlina, zachowała w znacznym stopniu odrębny charakter.
Kuratorki wystawy:
Tiina Abel (Estońskie Muzeum Sztuki – Muzeum Sztuki Kumu w Tallinie)
Katarzyna Nowakowska-Sito (Muzeum Narodowe w Warszawie)
Prowokacje i konfrontacje. Spojrzenie na współczesną sztukę estońską
Wystawa Prowokacje i konfrontacje obejmuje zakresem dzieła sztuki estońskiej znane z międzynarodowych wystaw sztuki i architektury od początku lat 70. XX wieku po dziś dzień. Składa się z dwóch części. Część Prowokacje wyraża krytyczne postawy artystów wobec przemocy społecznej, przemocy w rodzinie czy problemów seksualności. Konfrontacje dotyczą konfliktów etnicznych oraz zmian politycznych.
Prezentowane prace reprezentują różne nurty sztuki kontestacyjnej i w dużej mierze podejmują tematykę współistnienia na jednym obszarze społeczności estońskiej i rosyjskiej.
O problemie tym traktuje m.in. film Kristiiny Norman Monolit ukazujący eskalację konfliktu społecznego związanego z usunięciem z centrum Tallina pomnika Brązowego Żołnierza – symbolu okupacji radzieckiej. Wątek ewolucji pozycji kobiety w zmieniającej się rzeczywistości i kryzysu ekonomicznego widzianego oczami robotnic z likwidowanej fabryki zarysowany jest w wideo Siostry Nory Marge Monko.
Wiele prac jest ekspresją wolności wypowiedzi, uzyskanej przez artystów estońskich w latach 90. Posługując się językiem prowokacji, często konfrontują się z problemami społecznymi, politycznymi i gospodarczymi. Przykładem są Niewidzialne perły Jaana Toomika, skłaniające do dyskusji o problemie samookaleczania się więźniów i Małe dramaty Marko Mäetamma, które w formie wyimaginowanej brutalnej wizji ukazują problem przemocy w rodzinie. Prowokującą pracą jest także performance Księga gości serca Sandry Jõgevy, koncentrujący się na problemach doświadczenia duchowego i cielesnego. Doświadczenie bólu paradoksalnie odczuwalne jest tu bardziej przez publiczność niż przez samą osobę poddawaną zabiegowi tatuowania klatki piersiowej.
Kuratorki wystawy:
Eha Komissarov (Estońskie Muzeum Sztuki – Muzeum Sztuki Kumu w Tallinie)
Izabela Mościcka (Muzeum Narodowe w Warszawie)
Wystawa Sztuka z Estonii. Oswajanie modernizmu. Prowokacje i konfrontacje, wcześniej pokazywana w Muzeum Narodowym w Szczecinie, realizuje program współpracy między instytucjami szczecińską a warszawską w zakresie prezentacji sztuki krajów bałtyckich.
Ekspozycji towarzyszą wykłady przygotowane m.in. przez ekspertów estońskich, a także pokazy filmowe oraz program edukacyjny. Źródłem niezbędnych informacji o ponad 40 artystach i nurtach sztuki jest obszerny katalog, wydany w wersji polsko-angielskiej.
Zdjęcia dostępne po zalogowaniu do konta FTP:
ftp://ftp.mnw.art.pl
login: prasa
hasło: mnw138
folder: Estonia
