Joanna Niemyjska 
Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z wielu drobnych, aczkolwiek znaczących niuansów, które mogą znacząco wpłynąć na nasze prawo do różnego typu świadczeń. Nie każda forma zatrudnienia uprawnia do zasiłku czy prawa do emerytury. Warto więc rozważnie zawierać umowę z pracodawcą.
Formy nawiązania stosunku pracy
Nawiązanie stosunku pracy między pracownikiem a pracodawcą występuje nie tylko w następstwie podpisania umowy o pracę. Dochodzi do tego również w wypadku powołania. W taki sposób jest nawiązywany stosunek pracy z niektórymi pracownikami służby państwowej, m.in. w wojsku czy też służbie zdrowia. Co istotne, pracownik, który został zatrudniony na podstawie powołania, może być w każdym czasie odwołany ze stanowiska. Taka sytuacja jest jednoznaczna z wypowiedzeniem umowy o pracę.
Mianowanie to inna forma nawiązywania stosunku pracy. Występuje ona bardzo często w przypadku niektórych grup pracowników państwowych, m.in. urzędników administracji państwowej, sędziów i prokuratorów, funkcjonariuszy policji, żołnierzy w służbie zawodowej. Mianowanie jest traktowane jako jednostronny akt organu państwowego. Powstanie stosunku pracy jest możliwe dopiero po uzyskaniu zgody od mianowanego (pracownika) w postaci przyjęcia przez niego nominacji.
Formą zatrudnienia, w której obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika wynika z wyboru, nosi tę samą nazwę, czyli „wybór”. Kto jest zazwyczaj zatrudniany w ten sposób? Są to chociażby członkowie władz organizacji społecznych pracujący etatowo, członkowie zarządu spółdzielni i spółek kapitałowych, w których zgodnie z obowiązującymi przepisami lub statutami obsadzanie kierowniczych stanowisk wymaga aktu wyboru.
W zależności od tego, do jakiej grupy pracowników się zaliczamy, stosunek pracy będzie nam przysługiwał odpowiednio w jednej z wyżej wymienionych form.
Formy zatrudnienia
Bardzo często zdarza się, że pracodawcy preferują inne formy zatrudnienia niż umowa o pracę. Poza pracą tymczasową mamy tu do czynienia także z np. z umową o dzieło. Jest ona o tyle niekorzystna, iż nie zapewnia pracownikowi niemal żadnych dodatkowych świadczeń czy uprawnień poza wynagrodzeniem za wykonaną pracę. Nie wlicza się ona do okresów składkowych, ponieważ w okresie jej obowiązywania nie są odprowadzane żadne składki. Osoba, która często korzysta z takich umów, powinna także sama zapewnić sobie ubezpieczenie. Dużo korzystniejsza jest pod tym względem umowa-zlecenie, gdyż w jej przypadku (jeśli nie dotyczy ona studentów i osób po 26. roku życia) są odprowadzane składki emerytalne i rentowe. Co jednak istotne, nie w każdym przypadku jest to obligatoryjne, a wielu pracodawców nie chce opłacać dodatkowych, dobrowolnych składek.
Praca tymczasowa to inna forma zatrudnienia, która, jak już jej sama nazwa wskazuje, ma charakter dorywczy, więc jest zazwyczaj traktowania jako forma „dorobienia”, a nie zarabiania na życie.
Samozatrudnienie jest dość często występującą formą zatrudnienia. Dlaczego? Wynika to z jednej strony z traktowania jednoosobowej działalności jako okresu przejściowego, po którym dany przedsiębiorca zakupi sprzęt, zatrudni pracowników, a tym samym rozwinie swój biznes. Niekiedy jest to wynik działania liczącego na oszczędności szefa, który jako warunek zatrudnienia podaje konieczność prowadzenia własnej działalności. Warto dodać, że ponadto istnieje też grupa zawodów, które w swoich planach zawodowych poprzestają na minimalnym, maksymalnie jedno- lub dwuosobowym zatrudnieniu. Można do nich zaliczyć adwokatów, architektów czy kierowców.
Rzadziej spotykanymi formami zatrudnienia są praca nakładcza oraz kontakt menedżerski. Ta pierwsza charakteryzuje się przede wszystkim ustaleniem minimalnej miesięcznej ilości pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy (jednocześnie jej wykonanie powinno zapewniać co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia). Kontrakt menedżerski stanowi natomiast odrębną ramową umowę o zarządzanie, która funkcjonuje niezależnie od zawartej umowy o pracę z tym samym podmiotem, np. na skutek wyboru pracownika na członka zarządu. Warto podkreślić, że kontrakt menedżerski występuje jako umowa o zarządzanie stanowiąca jedyną i samoistną podstawę rozliczeń pomiędzy stronami.
Podsumowując, można śmiało powiedzieć, że nie wszystkie formy zatrudnienia są równie atrakcyjne i korzystne dla pracowników. Oczywiste jest, że najkorzystniejszą formą jest umowa o pracę, która w swojej istocie gwarantuje już pewne przywileje pracownicze. Nie musi to jednak oznaczać, że nie warto korzystać z innych form. Najważniejsze, aby robić to świadomie i zawsze rozmawiać z pracodawcą na temat najodpowiedniejszych warunków zatrudnienia.
Więcej informacji na temat rynku pracy, form pomocy z urzędu pracy można uzyskać po numerem telefonu Zielonej Linii – 19524.
Joanna Niemyjska (Zielona Linia )
