Filipczak Aneta 
Autor: Wojciech Bachalski, dyrektor zarządzający i współzałożyciel JDJ International Open Schools (JDJ IOS).
Rok 2025 był w edukacji czasem głębokiego przewartościowania. Po latach intensywnych zmian technologicznych, które w wielu miejscach świata przesunęły uwagę na narzędzia i platformy, coraz wyraźniej powraca fundamentalne pytanie: czym właściwie jest dobra szkoła – i komu ma dziś służyć? Coraz częściej dostrzegamy, że nowoczesna edukacja to coś więcej niż przeniesienie treści do sieci. To proces, który wpływa nie tylko na poziom wiedzy, ale także na dobrostan, motywację i zdolność młodych ludzi do funkcjonowania w świecie pełnym presji i niepewności.
Współtworząc amerykańskie liceum online (JDJ International Open Schools), obserwuję na co dzień, jak różne modele nauczania przekładają się na realne doświadczenia uczniów i ich rozwój. To doświadczenie prowadzi do wniosku, że największym wyzwaniem nie jest technologia sama w sobie, lecz sposób, w jaki ją wykorzystujemy, by budować proces uczenia się, który naprawdę służy człowiekowi.
Edukacja zdalna: od narzędzi do relacji
W 2025 roku edukacja zdalna coraz rzadziej bywa postrzegana wyłącznie jako rozwiązanie tymczasowe czy awaryjne. Wiele analiz i doświadczeń pokazuje, że nauczanie online może być skuteczne – pod warunkiem że jest dobrze zaprojektowane i wspierane przez realną relację z mentorem lub nauczycielem.
Organizacje międzynarodowe, takie jak UNESCO czy OECD, wskazują, że znaczna część uczniów w krajach rozwiniętych korzysta regularnie z ofert edukacyjnych online, a wyniki tych, którzy uczą się na sprawdzonych platformach, często dorównują osiągnięciom uczniów szkół stacjonarnych. Kluczowe okazuje się jednak nie samo narzędzie, lecz sposób jego wykorzystania.
Technologia sama w sobie nie jest celem. O tym, czy proces uczenia się ma sens, decyduje jakość relacji między uczniem a dorosłym – nauczycielem, mentorem czy tutorem. W dobrze zaprojektowanych modelach edukacji zdalnej narzędzia cyfrowe pełnią rolę wsparcia: pomagają personalizować naukę, monitorować postępy i reagować na potrzeby ucznia, ale nie zastępują ludzkiego przewodnictwa. W praktyce elastyczna edukacja zdalna umożliwia uczniom łączenie nauki z wymagającymi zobowiązaniami pozaszkolnymi, takimi jak sport wyczynowy, projekty artystyczne czy rozwijanie innych talentów – bez konieczności rezygnowania z wysokich standardów akademickich.
Mentoring i personalizacja – fundament współczesnej edukacji.
Rok 2025 przyniósł wyraźny powrót do idei mentoringu edukacyjnego jako kluczowego elementu procesu kształcenia. Coraz więcej badań potwierdza, że indywidualne wsparcie edu mentora prowadzi nie tylko do lepszych wyników w nauce, ale również do większego zaangażowania, samodzielności oraz odporności psychicznej uczniów.
W formule amerykańskiego liceum online mentoring edukacyjny opiera się na innych założeniach niż tradycyjne formy wsparcia dydaktycznego. Jego istotą jest stały dialog, regularna refleksja nad postępami oraz wspólne planowanie dalszej ścieżki rozwojowej – zarówno w obszarze edukacyjnym, jak i osobistym.
Współczesne platformy edukacyjne, umożliwiające śledzenie postępów w nauce i realizacji celów edukacyjnych, stają się naturalnym wsparciem procesu uczenia się. Dzięki nim zarówno uczniowie, jak i dorośli wspierający ich rozwój zyskują lepszy wgląd w przebieg nauki, co sprzyja bardziej świadomym decyzjom i większemu zaangażowaniu ucznia.
Badania i analizy dotyczące mentoringu edukacyjnego wskazują, że przejrzystość celów i postępów dydaktycznych może pośrednio wzmacniać jakość całego procesu mentoringowego. Jak pokazują m.in. wyniki badań opublikowanych w czasopiśmie Education Sciences (2021), mentoring i coaching w środowisku edukacji online sprzyjają większemu zaangażowaniu uczniów, wzmacniają ich poczucie sprawczości oraz ułatwiają koncentrację na celach edukacyjnych. Przejrzystość procesu uczenia się sprzyja także lepszemu dialogowi oraz wyższemu poziomowi satysfakcji po stronie nauczycieli i mentorów.
Tak rozumiany mentoring zakłada obecność mentora edukacyjnego pełniącego rolę przewodnika towarzyszącego uczniowi w porządkowaniu priorytetów, planowaniu czasu oraz podejmowaniu decyzji dotyczących dalszej edukacji czy wyboru studiów — przy jednoczesnym oparciu oceny postępów na pracy dydaktycznej realizowanej z nauczycielami.
Wyjść naprzeciw uczniowi – nie formatować go na siłę
Tradycyjne systemy edukacyjne wciąż często zakładają, że wszyscy uczniowie uczą się w podobny sposób i w tym samym tempie. Tymczasem badania i doświadczenia z praktyki pokazują, że różnorodność jest normą – różne style poznawcze, temperamenty oraz potrzeby sensoryczne i społeczne wpływają na to, jak uczniowie przyswajają wiedzę i angażują się w proces nauki.
Coraz więcej środowisk edukacyjnych dostrzega, że elastyczność i możliwość indywidualizacji ścieżki nauczania to nie luksus, lecz konieczność. Uczeń introwertyczny, który w tradycyjnym modelu może czuć się przytłoczony presją grupy, w elastycznym środowisku online może lepiej wykorzystać swoje silne strony. Z kolei młody sportowiec lub artysta, który musi pogodzić intensywne treningi lub projekty z nauką, potrzebuje elastycznego rozkładu zajęć, by nie rezygnować z żadnej z pasji.
Liczby, które potwierdzają skuteczność
Dane są jednym z najlepszych sposobów weryfikacji, czy dany model edukacyjny działa w praktyce. Raport OECD Education at a Glance 2025 to jedno z najważniejszych źródeł porównawczych dotyczących wyników i warunków edukacji w krajach rozwiniętych. Pozwala on analizować różne modele systemowe oraz ich wpływ na uczenie się, dostęp i efekty edukacyjne.
Analizy UNICEF pokazują jednocześnie, że znaczny odsetek uczniów doświadcza chronicznego zmęczenia i presji szkolnej, z którą tradycyjne systemy często sobie nie radzą. W jednym z badań aż 45% uczniów raportowało przewlekłe zmęczenie.
Inne badania globalne wskazują, że młodzi ludzie oczekują od szkół wsparcia w radzeniu sobie ze stresem i emocjonalnymi obciążeniami – w badaniu UNICEF aż 74% respondentów podkreśliło taką rolę szkoły. Dane te pokazują, że indywidualizacja nauki, elastyczne tempo oraz podejście skoncentrowane na uczniu nie są fanaberią, lecz odpowiedzią na realne potrzeby współczesnych rodzin i uczniów.
Zebrane dane jednoznacznie wskazują, że skuteczność edukacji nie zależy wyłącznie od treści programowych, lecz od zdolności systemu do reagowania na realne potrzeby ucznia. Elastyczność, indywidualizacja oraz uważność na sygnały przeciążenia pozwalają nie tylko poprawiać wyniki akademickie, ale przede wszystkim zapobiegać kryzysom motywacji i wypaleniu, zanim staną się one barierą w dalszym rozwoju.
Technologie wspierające edukację: 2026 i dalej
Rok 2026 coraz wyraźniej wyznacza kierunek rozwoju edukacji, w którym technologia przestaje być celem samym w sobie, a staje się narzędziem wspierającym indywidualny proces uczenia się. Na znaczeniu zyskują rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, pozwalające personalizować treści, tempo i formy pracy w zależności od potrzeb ucznia, zamiast podporządkowywać wszystkich jednemu schematowi.
Równolegle rozwijają się technologie immersyjne, takie jak rozszerzona i wirtualna rzeczywistość (AR/VR), które – stosowane z umiarem – umożliwiają lepsze zrozumienie złożonych zagadnień oraz symulację praktycznych doświadczeń, trudnych do odtworzenia w tradycyjnym modelu nauczania.
Jednocześnie coraz wyraźniej przesuwa się akcent z samych narzędzi na kompetencje, których technologia nie zastąpi. Krytyczne myślenie, komunikacja, inteligencja emocjonalna i międzykulturowa, współpraca oraz kreatywność stają się kluczowe w świecie, w którym automatyzacja i sztuczna inteligencja są codziennością.
W tym kontekście rok 2026 przynosi także szersze włączanie do edukacji elementów AI literacy — rozumienia działania i ograniczeń sztucznej inteligencji oraz odpowiedzialnego korzystania z technologii. Nie po to, by wychowywać programistów, lecz by przygotować młodych ludzi do świadomego funkcjonowania w świecie, w którym praca z technologią jest normą.
Edukacja jako świadomy wybór życiowy
Najważniejszy wniosek, który płynie z obserwacji roku 2025 oraz trendów nadchodzących w 2026 roku, jest następujący: edukacja to decyzja życiowa, która powinna uwzględniać predyspozycje, temperament i cele każdego ucznia. Nie istnieje jeden uniwersalny model – istnieją różne środowiska, które mogą sprzyjać rozwojowi. Dla jednego ucznia odpowiednim wyborem będzie tradycyjna szkoła stacjonarna, dla innego — elastyczna forma kształcenia online, uzupełniona o system wsparcia mentoringowego.
Jeżeli coś naprawdę zmieniło się w edukacji w 2025 roku, to to, że zaczynamy widzieć ucznia takim, jaki jest – z jego mocnymi stronami, wyzwaniami i potencjałem – i dopasowywać do niego środowisko nauki, zamiast próbować na siłę dopasować ucznia do systemu.
