Aleksandra Iżycka 
Założycielką kolekcji oraz osobą, która położyła fundamenty pod rozwój polskiego muzealnictwa, była księżna Izabela Czartoryska. Pierwszym krokiem było otwarcie w 1801 r. Świątyni Sybilli w parku przy książęcej rezydencji w Puławach – jednego z pierwszych w Europie prywatnych muzeów udostępnionych szerszej publiczności. W roku 1809 w puławskim parku otworzono Dom Gotycki. To muzeum zostało poświęcone wielkim światowym umysłom, takim jak: Szekspir, Rafael, Rembrandt, Petrarka. Wysokiej klasy obrazy, które się tam znalazły, stanowiły uzupełnienie pamiątek oraz klamrę narracji o wielkich uczonych, pisarzach, artystach.
Po powstaniu listopadowym część zbiorów, wraz z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim – synem Izabeli, trafiła na emigrację. Adam Jerzy wykupił we Francji słynny Hôtel Lambert, który później stał się ośrodkiem skupiającym Polonię. Kolekcja przeszła w posiadanie Władysława Czartoryskiego, który, podobnie jak jego babcia Izabela, miał wyczucie i smak do dzieł sztuki. W tym czasie zbiory zostały powiększone o wybitne dzieła malarstwa holenderskiego, włoskiego, flamandzkiego i niemieckiego oraz wysokiej jakości zbiory rzemiosła artystycznego. Władysław Czartoryski przywiózł kolekcję ponownie do Polski, gdzie w 1876 roku została ona wyeksponowana. Miasto Kraków udostępniło na ten cel miejski Arsenał, część murów floriańskich i popijarski klasztor, książę Władysław dokupił z kolei trzy kamienice.
Na wystawie w Muzeum Okręgowym w Toruniu zaprezentowanych zostanie 39 obrazów oraz ponad 100 obiektów rzemiosła artystycznego. Całość uświetni zbiór militariów. Wśród eksponatów najznamienitszy będzie obraz olejny Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem pędzla Rembrandta Harmenszoona van Rijn. To unikatowe dzieło zakupione zostało na aukcji w Paryżu w 1774 roku przez Jana Piotra Norblina i dzięki niemu trafiło do Polski. Do zbiorów puławskich obraz dołączył w 1813 roku ofiarowany przez Anetę z Tyszkiewiczów Potocką. Jest jednym z niewielu zachowanych przykładów malarstwa pejzażowego Rembrandta. Artysta samodzielne pejzaże malował przez krótki okres, bo od roku 1637/38 do 1647. Prezentowany na wystawie obraz wyróżnia się dramatycznym, niespokojnym ujęciem przyrody, uchwyconym na tle burzowego nieba. Krajobraz stanowi scenografię dla niewielkiego sztafażu ze sceną rodzajową opartą na biblijnej przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. W obrazie zwraca uwagę fakturalny sposób malowania: nakładanie szpachlą farby i widoczne rzeźbienie w strukturze malarskiej dodatkowo uatrakcyjniają odbiór tego wyjątkowego dzieła.
Z gatunku malarstwa pejzażowego będzie można obejrzeć także obrazy francuskiego malarza Jana Piotra Norblina, utrzymane w lekkiej, zabawowej konwencji. Artysta sprowadzony został do Polski przez Izabelę Czartoryską w celu ozdobienia urządzanego przez nią kompleksu pałacowo-parkowego w Powązkach. Wśród malarstwa pojawią się też obrazy prymitywistów włoskich, tak chętnie nabywanych w XIX wieku przez Władysława Czartoryskiego, oraz wybitne włoskie renesansowe dzieła. Niemieckie malarstwo reprezentuje m.in. Hans Suess von Kulmbach.
Kolekcję rzemiosła stanowią głównie zbierane przez Izabelę Czartoryską pamiątki po wielkich wodzach i królach, jak plakiety i medaliony, a także fragmenty zastawy stołowej, kolekcja wachlarzy, chinoiserie czy szlacheckie pasy kontuszowe. Oprócz tego na wystawie pojawią się także kolekcjonerskie ciekawostki, takie jak: skrawki tkanin z łóżka Piotra Wielkiego, pióro gęsie należące do Voltaire’a czy włosy Marii Teresy umieszczone w pierścieniu z owalnym oczkiem.
Oglądając wystawę, należy pamiętać, iż Izabela Czartoryska, zakładając kolekcję, miała głównie na względzie wartość sentymentalną i historyczną przedmiotów. Nadrzędną ideą było upamiętnienie wielkich polskich wodzów oraz światowej sławy geniuszy. Idea ta była głównym spoiwem łączącym obiekty z tak różnych dziedzin.
Ekspozycję oglądać będzie można aż do 2 stycznia 2012 r.
