multiAN 
Wszystkie partie w Niemczech złożyły wielkie obietnice, ale czy polityka i wzrost idą w parze? Wszystkie propozycje mają wysoka cenę, deklarując przy tym oszczędności. Przegląd opcji dla Niemiec
W skrócie:
•Czas obietnic: Niemcy pójdą do urn wyborczych 23 lutego, wszystkie niemieckie partie składają więc wielkie obietnice, w tym cięcia podatków, wyższe inwestycje publiczne i podwyżki emerytur w celu stymulowania wzrostu, ale wiążą się one z dużymi kosztami.
•Niezbędna luka finansowa może zostać pokryta przez fundusze finansowane długiem lub zwiększone dochody podatkowe, ale poleganie wyłącznie na wzroście jest niewystarczające
• Propozycje oszczędności podatkowych i planowanie wydatków: Aby zaspokoić potrzeby finansowe (związane z propozycjami), niemiecka gospodarka potrzebowałaby dodatkowych 388-616 mld EUR wzrostu rocznie, co jest trudnym zadaniem, biorąc pod uwagę prognozowaną stagnację w 2025 r. (+0,23% potencjalnego wzrostu w ciągu następnej dekady).
•Na chwilę obecną żadna z partii nie zaproponowała przekonujących ram budżetowych dla Niemiec. Poza kwestiami fiskalnymi, ryzyko utrzymania status quo przez przyszłą koalicję jest niestety wysokie, podczas gdy niemiecka gospodarka potrzebuje odważnych, wizjonerskich reform i silnego porozumienia między partiami w celu stymulowania i zapewnienia wzrostu.
•Chociaż pojawiają się pewne obiecujące pomysły, każda koalicja rządowa będzie prawdopodobnie musiała pójść na kompromis prowadzący do bardziej ostrożnych rozwiązań status quo niż odważnych, wizjonerskich reform. Rozwój w przyszłości niemieckiej gospodarki będzie wymagać odważnych kroków i zdecydowanego konsensusu między partiami.
Niemiecka gospodarka jest w złej kondycji, a w 2025 r. czeka nas drugi z rzędu rok jej recesji i stagnacji. Stąd kontrola imigracji ale też ożywienie zmagającej się z trudnościami gospodarki były jak dotąd głównym tematami kampanii wyborczej. W opinii Allianz Trade następny rząd federalny odziedziczy szereg nierozwiązanych kwestii po upadłej „koalicji sygnalizacji świetlnej” (socjaldemokratów, Zielonych i liberałów). Ponieważ niepewność polityczna ma obecnie negatywny wpływ na niemiecki PKB w wysokości -0,3 punktu procentowego, jej usunięcie powinno sprzyjać bardziej pozytywnemu wzrostowi w dalszej części tego roku.
Wszystkie partie złożyły wielkie obietnice, ale czy polityka i wzrost idą w parze? Wszystkie propozycje mają wysoką cenę. Opierając się tylko na reformach podatkowych, inicjatywach inwestycyjnych, reformach emerytur i dochodów obywateli, program CDU może kosztować 230 mld euro w następnym okresie legislacyjnym, program Zielonych 227 mld euro, a plan SPD 205 mld euro. Biorąc pod uwagę napięty budżet federalny, finansowanie tych inicjatyw wydaje się być wyzwaniem. Jednak patrzenie tylko na koszty bezpośrednie nie wyczerpuje tematu. W opinii Allianz Trade każde wydane euro przyczynić się może do wzrostu gospodarczego i dalszych inwestycji – co w średnim okresie przełoży się na wyższe dochody podatkowe.
CDU/CSU i FDP w celu zmniejszenia obciążeń podatkowych proponują spłaszczenie przedziałów podatku dochodowego i wyeliminowanie dopłaty solidarnościowej, przy jednoczesnym podniesieniu górnego progu podatkowego do 80 000 euro. Z kolei SPD stara się przynieść korzyści 95% podatników poprzez reformę podatku dochodowego, która zakłada podwyżkę podatków dla 1% najzamożniejszych. Zieloni priorytetowo traktują podniesienie podstawowej kwoty wolnej od podatku, aby zmniejszyć obciążenie podatkowe osób o niższych dochodach. Każda z tych propozycji skutkowałaby znacznymi spadkami wpływów podatkowych. Ulgi podatkowe mogłyby jednak stymulować wzrost gospodarczy poprzez zachęcanie do pracy, co z kolei mogłoby zwiększyć zatrudnienie lub napędzać wyższą konsumpcję i inwestycje. W zależności od propozycji, stopa wzrostu PKB mogłaby wzrosnąć od 0,2 do 1,6 punktu procentowego rocznie. Wygenerowane dodatkowe dochody podatkowe mogłyby znacznie zmniejszyć luki w finansowaniu, na przykład o 62 mld EUR w przypadku CDU/CSU i o 20 mld EUR w przypadku SPD. Mogłoby to sprawić, że niektóre (planowane i niezbędne) reformy znalazłyby się w sferze wykonalności.
Aby zachęcić do prywatnych inwestycji, CDU/CSU i FDP proponują obniżenie podatku od osób prawnych z 29,9% do 25%. Z kolei SPD i Zieloni opowiadają się za 10% premią inwestycyjną. Podczas gdy obniżki podatków od osób prawnych zapewniają znaczne ulgi i zwiększają zyski firm, nie ma wyraźnych dowodów sugerujących, że bezpośrednio zwiększą one inwestycje. W opinii Allianz Trade premia inwestycyjna oferuje bardziej ukierunkowane zachęty i może mieć bardziej ukierunkowany wpływ. Premia inwestycyjna mogłaby wygenerować do 28 mld EUR dodatkowych wpływów podatkowych w kolejnym okresie legislacyjnym. Dla porównania, stopniowe obniżanie podatków od osób prawnych w tym samym okresie mogłoby doprowadzić do rocznego wzrostu PKB o 0,06 punktu procentowego i skumulowanych 3 mld EUR dodatkowych wpływów podatkowych. Dodatkową korzyścią z obniżenia stawek podatku dochodowego od osób prawnych może być zwiększenie marż przedsiębiorstw niefinansowych o 1 punkt procentowy, zwiększając je do 39,4% wartości dodanej brutto. Obecnie marże niemieckich przedsiębiorstw niefinansowych znajdują się na najniższym poziomie od czasu pandemii, ponad 2 punkty procentowe poniżej długoterminowej średniej, co podkreśla potencjalny dodatkowy wpływ takiej obniżki.
Wszystkie partie centrowe proponują znaczne zwiększenie inwestycji publicznych. SPD i Zieloni planują w szczególności zwiększenie inwestycji w obszarach takich jak infrastruktura elektryczna, sieci, budownictwo mieszkaniowe i ośrodki opieki dziennej za pośrednictwem „Deutschlandfond”. Niemiecki Fundusz z rocznymi inwestycjami w wysokości 25 mld euro mógłby zwiększyć wzrost gospodarczy o co najmniej 0,8 punktu procentowego rocznie i wygenerować 55 mld euro dodatkowych wpływów podatkowych w latach 2025-2029. Oczekuje się, że wiele z tych inwestycji publicznych zwiększy długoterminowy potencjał wzrostu, co oznacza, że taki impuls inwestycyjny mógłby z czasem stać się samofinansujący. Jednakże, oprócz wymogu większości 2/3 głosów, utworzenie takiego funduszu prawdopodobnie nie zostanie ukończone przed końcem 2025 r., a bez partnerstw prywatno-publicznych szacunkowa kwota 600 mld EUR potrzebna w ciągu następnej dekady na odbudowę samej infrastruktury publicznej pozostaje poza możliwościami budżetowymi.
W opinii Allianz Trade innym kluczowym celem jest rozwiązanie problemu niedoboru siły roboczej, w szczególności poprzez zachęcanie do pracy po przejściu na emeryturę. CDU/CSU proponuje zwolnienie z podatku w wysokości 2000 euro miesięcznie, podczas gdy SPD i Zieloni planują pokrycie składek na ubezpieczenie emerytalne i od bezrobocia dla pracujących emerytów. Liberałowie popierają bardziej elastyczny wiek emerytalny. Oczekiwać można, iż wskaźnik obciążenia demograficznego w Niemczech wzrośnie z 34% do 51% do 2050 r., podczas gdy populacja w wieku produkcyjnym zmniejszy się z 52 mln do 43 mln. Potencjał aktywizacji osób w wieku od 55 do 70 lat szacuje się na 1,36 mln pełnoetatowych miejsc pracy. Zachęty finansowe mają kluczowe znaczenie, ponieważ 33% pracujących emerytów wymienia je jako kluczowy czynnik. Propozycje mogą pobudzić wzrost gospodarczy o 0,06 do 0,2 punktu procentowego rocznie i wygenerować od 2 do 10 mld euro dodatkowych wpływów podatkowych, pomimo potencjalnych strat wynikających z wyższych ulg podatkowych.
Ponadto istnieje powszechna zgoda co do tego, że odbiorcy otrzymujący świadczenie socjalne powinni być zachęcani do większej aktywności na rynku pracy. CDU i FDP koncentrują się na reformie stawek składek emerytalnych i od bezrobocia, zmniejszeniu świadczeń i wprowadzeniu surowszych sankcji. Zieloni również proponują dostosowanie stawek składek obciążających zarobki, podczas gdy SPD nie przedstawiła jeszcze konkretnych reform. Obniżenie stawek składek społecznych – pozwalające odbiorcom na zatrzymanie większej części dochodu – stworzyłoby silniejsze zachęty do pracy. W dłuższej perspektywie może to skutkować wzrostem budżetu o 1 mld euro dzięki wyższym wpływom z podatków i zmniejszonym płatnościom transferowym .
Dzisiejsze koszty, jutrzejsze wpływy podatkowe – taki plan nie wystarczy. Propozycje reform w Niemczech mają na celu wprowadzenie zmian strukturalnych i pobudzenie wzrostu gospodarczego. Chociaż istnieje potencjał wyższych dochodów podatkowych, sam wzrost nie wystarczy do pokrycia wydatków. Średnio każde wydane euro może wygenerować 0,8% więcej wzrostu gospodarczego i 0,2% dodatkowych inwestycji. Biorąc jednak pod uwagę wielobiegunowe wyzwania Niemiec, każdy przyszły rząd koalicyjny będzie prawdopodobnie musiał równocześnie nadać priorytet inicjatywom na rzecz wzrostu jak i równoważyć budżet. Ponadto, aby zaradzić niedoborom finansowania, konieczne byłyby opcje przeciwdziałania finansowaniu (np. VAT lub podatki ryczałtowe). Jednak poleganie wyłącznie na wzroście jest nierealistyczne. Bez żadnych dalszych działań, program CDU/CSU musiałby zwiększyć PKB o 616 mld EUR lub +2,9 punktu procentowego dodatkowego wzrostu rocznie, co jest trudnym zadaniem, biorąc pod uwagę prognozowaną stagnację kraju w 2025 r. i potencjalną stopę wzrostu wynoszącą zaledwie +0,23% w ciągu następnej dekady. Obliczenia odnośnie programów SPD i Zielonych ujawniają podobnie nierealistyczne cele wzrostu. W przypadku SPD przekłada się to na impuls gospodarczy w wysokości 388 mld euro lub +1,8 punktu procentowego dodatkowego wzrostu rocznie. Jeśli jednak weźmie się pod uwagę fundusz finansowany długiem, wpływ ten zostanie skutecznie zniweczony. Dla Zielonych wymagany wzrost PKB musiałby wynieść 440 mld EUR lub dodatkowe +2 punkty procentowe rocznego wzrostu, który zmniejszyłby się do +0,2 punktu procentowego w przypadku „Deutschlandfond”. Pomimo zaangażowania w hamulec zadłużenia, lider CDU Friedrich Merz zasygnalizował otwartość na jego reformę pod pewnymi warunkami, zwłaszcza w zakresie inwestycji. Ta zmiana mogłaby zbliżyć CDU/CSU do SPD i Zielonych, którzy popierają modyfikację hamulca zadłużenia w celu finansowania wydatków inwestycyjnych. Jak dotąd, żadna z partii nie przedstawiła przekonującej wizji przyszłego niemieckiego modelu gospodarczego po następnym okresie legislacyjnym.
