Mateusz Siedlecki 
Oświetlenie w przestrzeni biurowej jest kwestią, której często przypisuje się znaczenie drugorzędne, ograniczając jego rolę niemal wyłącznie do estetyki. Tymczasem ma ono bezpośredni wpływ na ergonomię, atmosferę, a także komfort i produktywność pracowników, nie wspominając o wpływie na estetykę przestrzeni biurowej.
Światło dzienne – wciąż absolutny „must have”
Światło dzienne jest głównym czynnikiem wspierającym naturalny rytm dobowy człowieka. Zapewnienie jego odpowiedniej ilości w miejscu pracy przekłada się na poprawę efektywności, redukuje zmęczenie oczu oraz pozytywnie wpływa na ogólne samopoczucie. Nie bez znaczenia jest również fakt, że duża ilość światła naturalnego w przestrzeni biurowej pozwala znacznie ograniczyć zużycie energii.
Oświetlenie miejsc pracy regulowane jest przez odpowiednie normy i przepisy BHP – mówi Anna Branicka, Leading Architect w Design Anatomy. W świetle tych przepisów, niezbędne jest zapewnienie naturalnego oświetlenia dla każdego stanowiska pracy stałej powyżej 4 godzin. Badania pokazują, że pracownicy mający dostęp do naturalnego światła są o 15% bardziej produktywni i odczuwają mniejsze zmęczenie oczu. Warto również zaznaczyć, że wskaźnik Daylight Factor, który opisuje, jak dobrze światło naturalne dociera do wnętrza budynku, jest jednym z kryteriów certyfikacji BRREAM. Wszystko to sprawia, że obecnie przy projektowaniu biur dąży się do maksymalizacji dostępu do światła naturalnego.
Funkcjonalność i komfort
W znacznej części biur komfort dziennego światła nie może zostać zapewniony, zatem z pomocą przychodzą mniej i bardziej powszechnie dostępne rozwiązania, które mogą być także pomocne w zapewnieniu zdrowych i komfortowych warunków pracy. Dobór barwy i natężenia światła powinien uwzględniać przede wszystkim typ zadań wykonywanych przez pracowników oraz czas ich realizacji.
Selekcja optymalnego oświetlenia wymaga umiejętnego połączenia kilku rodzajów światła, takich jak oświetlenie ogólne, zadaniowe i dekoracyjne – mówi Magdalena Kluba, Starszy Lider Zespołu, Dział Projektów Wnętrz w Iliard Architecture & Interior Design. Ważne jest, aby zapewnić odpowiednią ilość światła na stanowisku pracownika, co może zapobiec zmęczeniu oczu oraz poprawić koncentrację i wydajność. Istotne jest również wybór barwy światła. Zbyt zimne oświetlenie może powodować uczucie chłodu i dystansu, natomiast zbyt ciepłe – obniżać skupienie. Idealnym rozwiązaniem jest światło neutralne, o temperaturze barwowej między 4000K a 5000K, które zapewnia komfort pracy i odpowiednią jasność przestrzeni.
Z uwagi na zróżnicowane potrzeby pracowników, porę dnia czy ilość światła dziennego wynikającego z danej pory roku, najczęściej stosowanym rozwiązaniem w przestrzeniach biurowych jest implementacja systemów pozwalających na regulację barwy i natężenia światła. Jak zauważa Anna Branicka:
Regulowane oświetlenie biurowe oferuje wiele możliwości adaptacji do różnorodnych potrzeb. Chętnie sięgamy po rozwiązania pozwalające na zmianę temperatury barwowej, odwołując się tym samym do naturalnej zmiany barwy światła naturalnego, która wpływa na wyciszenie lub pobudzenie organizmu. Rozwiązania powinny być intuicyjne i łatwe w obsłudze, a także umożliwiać użytkownikom indywidualne dostosowanie warunków świetlnych na swoich stanowiskach pracy. Nieprawidłowo dobrane lub rozmieszczone oświetlenie może powodować dyskomfort zarówno fizyczny (ból oczu, łzawienie), jak i psychiczny (senność, rozdrażnienie czy zmęczenie).
Odpowiednio zaprojektowane oświetlenie niesie ze sobą istotny aspekt, jakim jest kształtowanie atmosfery panującej w przestrzeni biurowej, która bezpośrednio wpływa zarówno na samopoczucie pracowników, jak i postrzeganie samego miejsca pracy.
Odpowiednio dobrane światło może sprawić, że biuro będzie postrzegane jako przyjazne, nowoczesne, dynamiczne, lub wręcz przeciwnie – spokojne i sprzyjające skupieniu – mówi Magdalena Kluba. Na przykład, oświetlenie z możliwością regulacji intensywności pozwala na dostosowanie nastroju przestrzeni do pory dnia czy charakteru spotkania. Coraz popularniejsze są również biura, które korzystają z dynamicznych systemów oświetleniowych, symulujących naturalny cykl światła dziennego – od ciepłego światła poranka po chłodniejsze odcienie popołudnia, co pozytywnie wpływa na rytm pracy i samopoczucie pracowników.
Najnowsze rozwiązania techniczne pozwalają wykorzystać lampy także do jeszcze jednej funkcji: wpływu na akustykę pomieszczeń. Design Anatomy projektując biuro w Olivia Centre dla Just Join IT wykorzystało lampy o podwyższonych parametrach akustycznych, co w połączeniu z natryskowym tynkiem akustycznym, sufity o odpowiednich parametrach, a także panelom zawieszanym nad stanowiskami pracy pozwoliło na znaczącą redukcję poziomu hałasu i pogłosu w pomieszczeniach.
Design i styl
Mówiąc o oświetleniu w przestrzeniach biurowych nie można pominąć jego funkcji estetycznej. Odpowiedni dobór oświetlenia jest w stanie wykreować przestrzeń, która oprócz wspomnianej poprawy efektywności i samopoczucia, jest atrakcyjna dla oka i w której po prostu chce się przebywać. W tym celu architekci wykorzystują szereg zabiegów i typów systemów oświetleniowych.
Projektanci wnętrz coraz częściej kładą nacisk na odpowiednie dobieranie opraw oświetleniowych, które nie tylko zapewniają odpowiednie warunki do pracy, ale również stanowią dekoracyjne dopełnienie całości – mówi Anna Branicka. Lampy, jako elementy dekoracyjne, mogą być wykonane z różnorodnych materiałów, które dodatkowo wzbogacają estetykę wnętrza. W nowoczesnych biurach często spotykamy oświetlenie wykonane z metalu, szkła, betonu czy drewna. Każdy z tych materiałów wnosi do przestrzeni inną energię – metal i szkło dodają wnętrzu industrialnego, nowoczesnego charakteru, podczas gdy drewno i tkaniny mogą ocieplić przestrzeń i nadać jej bardziej organiczny, naturalny wygląd. Warto również pamiętać, że odpowiednio dobrane oświetlenie może subtelnie nawiązywać do stylu wnętrza – od minimalistycznych, geometrycznych form, przez klasyczne, eleganckie żyrandole, aż po ekstrawaganckie, artystyczne instalacje.
Magdalena Kluba zwraca również uwagę na istotną rolę oświetlenia dodatkowego:
Istotnym dopełnieniem wnętrza może być oświetlenie punktowe – światła kierunkowe, takie jak lampy stołowe czy podłogowe, pozwalające na bardziej precyzyjne doświetlenie konkretnych obszarów pracy. Dodaje ono wnętrzom przytulności i tworzy bardziej osobisty klimat. Obecnie standardem w biurach stały się również technologie LED, nie tylko ze względu na ich energooszczędność, ale również możliwość dostosowania do różnorodnych potrzeb. Lampy LED pozwalają na tworzenie ciekawych efektów wizualnych, jak np. ukryte źródła światła, które optycznie powiększają przestrzeń, czy kolorowe akcenty wprowadzające do wnętrza dynamikę.
Trendy w oświetleniu biurowym
Nowoczesne biura coraz częściej stawiają na innowacyjne podejście do kwestii oświetlenia, które ma za zadanie zarówno poprawę warunków pracy, jak i podkreślenie unikalnego charakteru przestrzeni. Aktualnie na rynku biurowym można zaobserwować trzy umacniające się trendy. Jak zauważa Magdalena Kluba:
Human-Centric Lighting to systemy oświetleniowe, które dostosowują barwę i intensywność światła do naturalnych rytmów biologicznych człowieka. Tego typu oświetlenie wspiera wydajność pracowników, poprawia ich samopoczucie i wpływa na lepszy sen. Jest to technologia, która coraz częściej pojawia się w nowoczesnych biurach, dbających o zdrowie i komfort pracy swoich zespołów. Równolegle, w dobie coraz większej świadomości ekologicznej, oświetlenie staje się istotnym elementem zrównoważonego projektowania biur. Energooszczędne technologie, takie jak LED, a także wykorzystanie naturalnego światła dziennego poprzez duże przeszklenia, stają się standardem. Popularnym trendem jest również integracja oświetlenia z systemami smart building, które automatycznie regulują intensywność światła w zależności od ilości światła naturalnego.
Mateusz Szczeciński, architekt w Design Anatomy, zwraca również uwagę na wciąż rosnącą popularność systemu DALI (Digital Addessable Lighting Interface), który powstał przy współpracy takich firm jak m.in. Philips, Helvar, Osram i Tridonic na przełomie XX i XXI wieku.
Głównym atutem DALI jest centralne zarządzanie oświetleniem danej przestrzeni wraz z integracją ze światłem naturalnym w celu oszczędności energii. System zwiększa bezpieczeństwo i wygodę, ale także umożliwia detekcję obecności osób oraz pozwala na integrację oświetlenia z innymi systemami budynkowymi w tym BMS. Dzięki szerokim możliwościom indywidualnego dostosowania parametrów oświetlenia do wymagań i preferencji użytkownika, daje możliwości dowolnego aranżowania scen świetlnych w zależności od potrzeby. Oznacza to, że w jednym pomieszczeniu możemy mieć przygotowane kilka opcji oświetleniowych – światło mocne do spotkania na szczycie, przyciemnione do prezentacji na rzutniku czy też nastrojowe do oglądania filmów czy relaksu w czasie wolnym.
