Barbara Prokurat 
Badanie cytologiczne wykonuje się przede wszystkim w celu wykrycia stanów zapalnych czy tez zmian nowotworowych pojawiających się w okolicach szyjki macicy. Badanie te uznawane są jako tzw. Testy przesiewowe, którym powinna zostać poddana każda kobieta w celu wykluczenia jakichkolwiek zmian w obrębie szyjki macicy.
W Polsce cytologię wykonuje się jako jedno z podstawowych badań proponowanych pacjentce. Niemniej jednak fachowa zagraniczna literatura donosi, że diagnostykę raka szyjki macicy należy rozpocząć od wykonania testu na obecność wirusa HPV z tego względu, że badania cytologiczne mają pewne bariery przez co nie zawsze są w stanie wyeliminować pacjentki z grupy ryzyka. Tymczasem przeprowadzenie testu na obecność wirusa HPV pozwala na wyselekcjonowanie pacjentek potencjalnie zagrożonych rozwojem raka szyjki macicy. To z kolei pozwala na automatycznie skierowanie pacjentek na badania kolposkopowe, które swoją czułością przewyższają badania cytologiczne. Ważne jest to, że badania cytologiczne nie służą do wykrywania obecności wirusa HPV – one jedynie mogą czasami zasugerować lekarzowi, iż dana pacjentka może być zakażona HPV.
Aby zdiagnozować wirusa HPV należy wykonać test genetyczny, który nie tylko zidentyfikuje samego wirusa HPV, ale także określa jakim konkretnie typem dana pacjentka jest zakażona. Określenie typu wirusa ma decydujące znaczenie dla dalszej profilaktyki zdrowia pacjentki, ponieważ pośród wszystkich typów wirusa HPV (jest ich ok. 100), występują takie które wiążą się z bardzo wysokim ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy. Stąd też testy DNA jako jedyne precyzyjnie pozwalają określić stopień ryzyka zachorowania na ten typ nowotworu.
W naszym kraju testy genetyczne są dostępne od kilku lat i cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród pacjentek, jak i lekarzy. Materiał do tego testu pobiera się w taki sam sposób jak w przypadku badań cytologicznych.. Pacjentki mogą pobrać materiał (wymaz z szyjki macicy) bezpośrednio u swojego lekarza ginekologa przy użyciu specjalnego zestawu, jaki otrzymują z laboratorium genetycznego wykonującego test HPV.
