Badanie pokrewieństwa – jakie możliwości daje analiza chromosomu Y?

Jak rodzice przekazują swoim dzieciom chromosomy płci?

Każdy człowiek  w zestawie wszystkich swoich chromosomów (w kariotypie) ma dwa chromosomy płciowe. U mężczyzn są one oznaczone literami X, Y, u kobiet X, X. Rodzic przekazuje dziecku tylko jeden chromosom warunkujący płeć. W przypadku kobiet sprawa jest prosta – matka zawsze przekazuje potomstwu któryś z dwóch chromosomów X, ponieważ…innego nie posiada. Mężczyzna może natomiast przekazać dziecku albo chromosom X (i wtedy ma córkę), albo Y (i wtedy ma syna). Można wysnuć z tego prosty wniosek, że to chromosomy pochodzące od ojców decydują o płci dziecka. Ale jak to się ma do badania pokrewieństwa?

Analiza chromosomu Y – kiedy ma zastosowanie?

Tę metodę stosuje się, aby ustalić, czy dwaj mężczyźni są ze sobą spokrewnieni w prostej linii męskiej. Wykorzystuje się w niej fakt, że chromosom Y, przechodząc z ojca na syna, nie ulega praktycznie żadnym zmianom. U dziadka, ojca i wnuka wygląda on zatem identycznie. I to dzięki tej właściwości na podstawie analizy chromosomu Y można określić, czy konkretni mężczyźni są ze sobą spokrewnieni. Przyjrzyjmy się temu na przykładzie.  

Gdy nie jesteśmy pewni, czy wnukowi należy się spadek…

Załóżmy, że mamy do czynienia z następującą sytuacją: pewien starszy mężczyzna chce mieć gwarancję, że jego wnuk jest rzeczywiście synem jego syna. Zamierza bowiem przekazać wnukowi cały swój majątek. Niestety syn (ojciec chłopaka) zmarł kilka lat wcześniej w wypadku samochodowym, zatem przeprowadzenie tradycyjnego testu na ojcostwo nie wchodzi w grę. Ojciec zmarłego mężczyzny nie posiada też żadnych przedmiotów należących do syna, które mógłby przekazać do zbadania. W laboratorium dowiaduje się jednak, że jako potencjalny dziadek sam może uczestniczyć w badaniu wraz ze swoim wnukiem.

Chłopak – jako dorosły już mężczyzna – chce pomóc dziadkowi w rozwiązaniu zagadki własnego pochodzenia i zgadza się na badanie. W domu mężczyźni pobierają wymazy z policzka i przekazują do laboratorium. Po kilkunastu dniach otrzymują wynik, który rozwiewa wszelkie wątpliwości – są ze sobą spokrewnieni.

Powyższy przykład pokazuje, jak w prosty i szybki sposób za pomocą testów genetycznych, można pewnie ustalić pokrewieństwo między konkretnymi osobami. Oczywiście analiza chromosomu Y nie jest jedyną metodą stosowaną przy określaniu biologicznych więzi. Laboratoria mają jeszcze do dyspozycji analizę chromosomu X, analizę statystyczną, czy wreszcie analizę mikrośladów. Metoda badania dobierana jest zawsze do konkretnej sytuacji. 

Autor: Natalia Jeziorska, testDNA, www.testdna.pl/

Zdjęcie: ©sunemotion/Depositphotos.com